کسب مهارت جدید پناهندگان افغانستانی در ایران

محمد می‌گوید: «بعد از به قدرت رسیدن طالبان، خیلی ترسیده بودم. مطمئن بودم اگر در افغانستان بمانم می‌میرم.» او در ماه اکتبر سال 2021 میلادی به همراه همسر و شش فرزندش از مزارشریف گریخت.



پس از یک ماه زندگی پنهانی در هرات، محمد متوجه شد شرایط وطنش رو به بهبود نیست و به همراه خانواده‌اش به صدها هزار فرد دیگری پیوست که به ایران، کشور همسایه پناه جستند.



با اینکه مرزهای ایران بطور رسمی به روی پناهجویان بسته بود، محمد توانست با خانواده‌اش از مرز عبور کرده و وارد استان خراسان رضوی، در شمال شرقی ایران شود. او در یکی از مراکز پذیرش/ترانزیت در این استان ماند تا اینکه در نهایت به مهمانشهری در همان نزدیکی منتقل شد. به دیگر پناهجویان اجازه داده شد تا به مناطق شهری در مشهد نقل مکان کنند.



برای همسر محمد، شرایط جدید در مهمانشهر پناهندگان تربت جام در خراسان رضوی، جایی که حالا بیش از یک سال است ساکن آن هستند، آسودگی‌خاطر بسیاری به همراه دارد. سکینه، همسر محمد می‌گوید: «خیلی خوشحال هستم که لازم نیست نگران امنیت خود یا اعضای خانواده‌ام باشم. چیز زیادی نداریم اما سقفی بالای سرمان است و غذایی سر سفره‌مان.»



محمد می‌گوید: «ما زندگی خوبی داشتیم. درآمد ثابتی داشتم و سخت کار می‌کردم تا خانواده‌ام را تامین کنم. قصد ترک وطنم را نداشتم، اما اگر مانده بودم ممکن بود کشته شوم و همسرم به تنهایی قادر نبود از پس مراقبت از خانواده بربیاید.»



مهمانشهر تربت جام میزبان بیش از 3,000 پناهنده افغانستانی، از جمله بیش از 1,100 پناهنده‌ای است که بعد از اتفاقات سال 2021 به این مکان نقل مکان شده‌اند. با توجه به آنکه جمعیت در این مهمانشهر به ‌شدت افزایش یافته است، کمیساریا، آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد بازسازی 300 سرپناه را در این مهمانشهر آغاز کرده تا برای افراد تازه ‌وارد سرپناه وجود داشته باشد. جهت اجرای این پروژه  کارگرهای ساختمانی از میان پناهندگان داخل مهمانشهر استخدام شده‌اند.

محمد در تربت جام برای گذاران زندگی به کار نیاز داشت. او مشتاق بود تا کارهای جدید یاد بگیرد و نانوایی که با حمایت برنامه جهانی غذا (WFP) در داخل مهمانشهر به راه افتاده بود فرصتی مغتنم برای او مهیا کرد تا مهارتی جدید کسب کند. او برای آموزش در حین کار ثبت نام کرد و خیلی سریع نان پختن را یاد گرفت. حالا اون یک نانوای تمام وقت است و هرچند درآمد اندکی دارد اما قادر است تا نیازهای ابتدایی خانواده‌اش را رفع کند.



او با افتخار می‌گوید: «قدردان این فرصت هستم. امنیت دارم، خانواده‌ام در امنیت هستند و من هم مهارتی جدید آموخته‌ام. به امید خدا اگر روزی بتوانم به مزار شریف بازگردم، نانوایی خودم را باز می‌کنم.»



برنامه جهانی غذا در مهمانشهر تربت جام علاوه بر آموزش‌های کسب مهارت حین کار برای پناهندگان، همچنین به این افراد بدون هیچ محدودیتی غذا، کمک نقدی و فرصت‌های معیشتی گوناگون ارائه می‌دهد. از طرفی کمیساریا از ساخت و ساز مدرسه و مراکز بهداشتی و همچنین فراهم کردن لوازم پزشکی، دارو و نیروی کار در مهمانشهر حمایت می‌کند. این اقدامات موجب مهیا شدن فضای زیستی درخور و حمایت کسب درآمد برای پناهندگان شده تا آنها بتوانند نیازهای اساسی خود را برآورده کنند. در حالیکه 99 درصد پناهندگان در ایران در شهرستان‌ها و شهرها و در کنار جامعه میزبان ایرانی زندگی می‌کنند، یک درصد پناهندگان – آسیب‌پذیرترین آنها – در 20 مهمانشهر در 13 استان ایران زندگی می‌کنند.



شش فرزند محمد از جمله سه دختر او حالا می‌توانند هر روز به مدرسه بروند. دخترهای او از وجه تشویقی نقدی برنامه جهانی غذا برای دختران بهره می‌برند.



«می‌خواستم دخترهایم فرصت تحصیل و شکوفا شدن داشته باشند. آنها باهوش هستند و مشتاق یادگیری، پس تصمیم ما به ترک کشورمان از طرفی به خاطر آنها هم بود.»

بیش از چهار دهه است که ایران میزبان پناهندگان است و برای آنها دسترسی به خدمات اولیه را در نظام ملی ایران مهیا می‌کند. افراد تازه‌وارد به مشکلات دولت افزوده‌اند، و این باعث شده حفظ سطح فعلی کمک به پناهندگان دشوارتر و دشوارتر شود چرا که در حال حاضر شرایط وخیم اقتصادی نیز کشور را تحت تاثیر قرار داده است. امروز بیش از هر زمان دیگری جامعه جهانی باید دست در دست هم دهد تا از تلاش‌های بشردوستانه ایران حمایت کند تا هیچ فرد بیجاشده‌ای تنها نماند.